Η ιστορία του κινηματογράφου
Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, η ιστορία του κινηματογράφου είναι μια υπενθύμιση των ανακαλύψεων, των εφευρετών και των γεγονότων που γέννησαν τον κινηματογράφο. Εκτείνεται από τις βωβές, ασπρόμαυρες αρχικές του στιγμές μέχρι τις σύγχρονες, ψηφιακές, πλούσιες σε ειδικά εφέ πτυχές του.
Πρόκειται για μια ιστορία που καλύπτει σχεδόν δύο αιώνες, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα, και συμβαδίζει με τη φωτογραφική εφεύρεση. Το φιλμ είναι μια τεχνική λήψης, επεξεργασίας και αναπαραγωγής εικόνων και ήχου. Λειτουργεί με βάση φωτοευαίσθητα μέσα, συσκευές υπολογιστών και ειδικούς προβολείς για να δώσει στο κοινό την εντύπωση της κίνησης.
Η τεχνική αυτή έχει τελειοποιηθεί σήμερα με την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας και την εξειδίκευση του κινηματογραφικού επαγγέλματος. Επιτεύχθηκε μια δική της καλλιτεχνική γλώσσα, η οποία σήμερα αναγνωρίζεται ως "ένατη τέχνη" και η οποία, ως βιομηχανία ψυχαγωγίας, κινητοποιεί μεγάλα χρηματικά ποσά σε όλο τον κόσμο.
Οι απαρχές του κινηματογράφου
Η επίσημη προέλευση του κινηματογράφου χρονολογείται από τον 19ο αιώνα με την εφεύρεση της φωτογραφίας. Με αυτήν, έγιναν τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας της εντύπωσης της κίνησης, χάρη στην εμμονή του αμφιβληστροειδούς,η ελάχιστη εμμονή των εικόνων που εμφανίζονται στον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή όταν προβάλλονται με μεγάλη ταχύτητα και την αρχή της camera obscura.
Η πρώτη κινηματογραφική προβολή στο κοινό πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 28 Δεκεμβρίου 1895. Αποτελούνταν από μια προβολή εργατών που έφευγαν από ένα εργοστάσιο στη Λυών. Καταγράφηκε από τους διάσημους αδελφούς Lumière, οι οποίοι μέσα σε ένα χρόνο παρήγαγαν περισσότερες από 500 ταινίες διάρκειας ενός λεπτού.Μόλις 35 άτομα παρακολούθησαν την πρώτη αυτή προβολή, αλλά τα νέα διαδόθηκαν πολύ γρήγορα στο Παρίσι και σύντομα πλήθος κόσμου ανυπομονούσε να δει τη νέα εφεύρεση, που διαφημιζόταν ως "Κινηματογράφος Lumière".
Γνωστό είναι επίσης το ανέκδοτο ότι σε μία από τις πρώτες προβολές του έγινε βιντεοσκόπηση ενός τρένου που έφτανε στο σταθμό. Το κοινό, φοβούμενο μήπως το τρένο το πατήσει, εγκατέλειψε την αίθουσα.
Το ιστορικό του κινηματογράφου
Για να υπάρξει η εφεύρεση της οικογένειας Lumière, έπρεπε να προηγηθούν πολλές ανακαλύψεις. Ορισμένες μάλιστα χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα, όταν ο Γερμανός ιερέας Athanasius Kircher εφηύρε το μαγικό φανάρι, μια συσκευή με περιστρεφόμενες εικόνες που προσομοίαζε την κίνηση και χρησίμευε για τη διασκέδαση των παιδιών.
Τον 18ο αιώνα, ο Gaspard Robert έκανε δημοφιλή τη δημόσια προβολή ζωγραφισμένων εικόνων σε γυάλινες πλάκες, τις οποίες βάφτισε Fantasmagories. Τον 19ο αιώνα έγιναν περισσότερα πειράματα με κινούμενες εικόνες. Ένα από τα σημαντικότερα ήταν το στροβοσκόπιο του Simon von Stampfer (1833), το οποίο επέτρεπε να βλέπουμε σε πολύ αργές ταχύτητες (ή ακίνητο) ένα αντικείμενο να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του.
Το 1874 εφευρέθηκε η φωτογραφία. Με βάση αυτή την εφεύρεση, ο Γάλλος Jules Janssen δημιούργησε το " fotographic revolver ", πρόγονο της σημερινής φωτογραφικής μηχανής. Λίγο αργότερα, ο Αμερικανός Edward Muybridge κατάφερε να αναπαραγάγει τον καλπασμό ενός αλόγου από φωτογραφίες που τραβήχτηκαν σε σειρές από την καριέρα του.
Αλλά ο κινηματογράφος ως εκ της ουσίας κατέστη δυνατός μόνο όταν ο Thomas Alva Edison εφηύρε τον λαμπτήρα πυρακτώσεως το 1889, και στη συνέχεια τον κινηματογράφο, μια συσκευή που συγχρονίζει τον ήχο και την αποτύπωση μιας εικόνας, σε μια προσπάθεια να αποτυπωθεί η στιγμή που ζούμε. Το τελευταίο οδήγησε στη μετέπειτα ενσωμάτωση του ήχου στον κινηματογράφο.
Η μαγεία του Georges Méliès
Ένας από τους μεγάλους προδρόμους του κινηματογράφου ήταν ο Georges Méliès. Λόγω του ενθουσιασμού του, αποφάσισε να επενδύσει στην τεχνολογία των αδελφών Lumière. Πρότεινε σημαντικές καινοτομίες που άλλαξαν τον νατουραλιστικό, ρεαλιστικό και παθητικό χαρακτήρα των ταινιών Lumière.
Αντιθέτως, ο Méliès δημιούργησε φανταστικές ιστορίες με ειδικά εφέ, χάρτινα σκηνικά, μακιγιάζ και άλματα στο μοντάζ. Πρόκειται για παιδικούς μύθους και φανταστικά παραμύθια, χάρη στα οποία τον θυμόμαστε ακόμη και σήμερα ως τον "μάγο του κινηματογράφου". Μεταξύ αυτών ήταν το "Ταξίδι στη Σελήνη" (1902) και το "Αδύνατο ταξίδι" (1904), εμπνευσμένα από τα βιβλία του Ιουλίου Βερν.
Πρωτοπόροι: Leon Gaumont και Alice Guy Blaché
Άλλοι σημαντικοί πρόδρομοι του κινηματογράφου στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν ο Léon Gaumont και η Alice Guy Blaché, γραμματέας και συνεργάτης του. Η τελευταία, αφού είδε τις προβολές των αδελφών Lumière, έπεισε το αφεντικό της, ο οποίος είχε ένα κατάστημα με φωτογραφικές συσκευές, να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο.
Μαζί άρχισαν να παράγουν ταινίες, τις οποίες η ίδια η Guy έγραφε και γύριζε, συμπεριλαμβανομένης μιας από τις πρώτες ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους: La fée aux choux, " La fée aux choux, (η νεράιδα του λάχανου)" το 1896. Σε αυτές τις πρώτες ταινίες υπήρχε σημαντική παρουσία θεατρικών τεχνικών, ενώ αργότερα ενσωματώθηκε για πρώτη φορά το χρώμα, επιτρέποντας στις εικόνες να είναι έγχρωμες.
Πρωτεργάτης: Charles Pathé
Ο Pathé ήταν ένας άλλος κινηματογραφικός επιχειρηματίας που προέκυψε από τις κινηματογραφικές εκθέσεις των αδελφών Lumière. Κατασκεύαζε τις δικές του κάμερες με τις οποίες ξεκινούσε τις δικές του παραγωγές. Προσπάθησε επίσης να συνδυάσει τη φωνογραφία με τον κινηματογράφο, για να καταγράψει ταυτόχρονα ήχο και βίντεο, αλλά χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.
Αργότερα, ευημερούσε στον επιχειρηματικό κόσμο του κινηματογράφου: ίδρυσε την πρώτη κινηματογραφική εταιρεία που συνδύαζε τους τρεις κλάδους της κινηματογραφικής βιομηχανίας: παραγωγή, διανομή και προβολή, με την ονομασία Pathé Frères ("Αδελφοί Pathé").
Πολλές καινοτομίες στη γλώσσα του κινηματογράφου έλαβαν χώρα σε αυτό το εγχείρημα, όπως τα κοντινά και όχι τα μεγάλα πλάνα. Οφείλονται ιδίως στον Ferdinand Zecca, ο οποίος ενήργησε ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και σκηνογράφος.
Βωβού και ηχητικού κινηματογράφου
Ήδη από το 1902, ο Edison έκανε τα πρώτα βήματα για την ταυτόχρονη καταγραφή ήχου και εικόνας, αν και ακόμα με πολύ κακή ποιότητα. Επιπλέον, χάρη στο χρονόφωνο του Leon Gaumont το 1910, άρχισε να διαφαίνεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης του ήχου στις ταινίες.
Ωστόσο, ο κινηματογράφος ήταν σιωπηλός για τα πρώτα 30 χρόνια. Συνέχισε να συνοδεύεται από ζωντανή μουσική μέχρι το 1927, όταν έγινε δυνατή η πρώτη μεγάλου μήκους ηχητική ταινία, μέσω του συγχρονισμού ενός δίσκου που έπαιζε ταυτόχρονα με την ταινία. Αυτή η πρώτη ηχητική ταινία ήταν η ταινία The Jazz Singer της Warner Brothers στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η γλώσσα του κινηματογράφου
Οι πρωτοπόροι της γλώσσας του κινηματογράφου, οι οποίοι έσπασαν την τάση να κινηματογραφούν τον κινηματογράφο σαν να ήταν ηχογραφημένο θέατρο, ήταν δύο:
David W. Griffith. Αμερικανός κινηματογραφιστής, συγγραφέας της ταινίας Η Γέννηση ενός Έθνους (1915), μιας βωβής ταινίας που αφηγείται την ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία αποτέλεσε την πρώτη κινηματογραφική επιτυχία. Χρησιμοποίησε για πρώτη φορά εναλλασσόμενα και όχι σταθερά πλάνα, κινούμενη κάμερα, πλήρη και μερικά πλάνα και άλλες αλλαγές που θεμελίωσαν μέρος της κινηματογραφικής δημιουργίας που ακόμη κατανοούμε.
Sergei Eisenstein.. Κινηματογραφιστής από τη Σοβιετική Ένωση, με βασικό έργο το Θωρηκτό Ποτέμκιν (1925), μια βωβή ταινία για μια ανταρσία σε ένα τσαρικό θωρηκτό εν μέσω της Οκτωβριανής Επανάστασης. Θεωρείται η καλύτερη ταινία στην ιστορία και είναι μια από τις πιο μελετημένες ταινίες του κινηματογράφου, λόγω της τεχνικής του μοντάζ, η οποία αποτελεί σχολή σκέψης από τότε. Είναι η πρώτη ταινία που χρησιμοποίησε σοκαριστικές εικόνες για να προκαλέσει συναισθηματική αντίδραση στο κοινό.
Έγχρωμος κινηματογράφος
Η εφεύρεση του έγχρωμου φιλμ απασχόλησε τους πρωτοπόρους του κινηματογράφου, οι οποίοι, όπως ο Méliès, έβαζαν ένα προς ένα τα καρέ των ταινιών τους. Ήταν μια πολύ αναποτελεσματική και δαπανηρή τεχνική.
Ωστόσο, το 1915 εμφανίστηκε η Technicolor, μια εταιρεία που εργάστηκε για χρόνια στην παραγωγή συστημάτων ταινιών βασισμένων στα βασικά χρώματα, τα οποία αρχικά επέτρεψαν την εισαγωγή έγχρωμων ακολουθιών σε ασπρόμαυρες ταινίες. Μόλις το 1929 προβλήθηκε η πρώτη έγχρωμη ταινία μεγάλου μήκους: On with the Show!
Το 1932, ένα τρίτο χρώμα προστέθηκε στην παλέτα και επιτεύχθηκε ένα σύστημα βασισμένο στα τρία βασικά χρώματα, το οποίο έδωσε εξαιρετικά αποτελέσματα. Χρησιμοποιήθηκε από τον Disney στα κινούμενα σχέδιά του. Το σύστημα αυτό αντικαταστάθηκε τελικά το 1950 από το σύστημα που πρότεινε η εταιρεία Eastman Kodak, το οποίο ήταν πολύ απλούστερο και αποτελεσματικότερο.
Το Χόλιγουντ και η Μέκκα του κινηματογράφου
Η επιτυχία του κινηματογράφου στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συντριπτική. Ο Thomas Alva Edison, ο οποίος ήταν ήδη ένας ισχυρός εθνικός επιχειρηματίας, προσπάθησε να διατηρήσει την πνευματική ιδιοκτησία του κινηματογράφου. Αυτό προκάλεσε τεράστιες εντάσεις με τους ανεξάρτητους παραγωγούς ταινιών, οδηγώντας σε αγωγές και ακόμη και σε πυροβολισμούς.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί δημιουργοί μετανάστευσαν από τη Νέα Υόρκη σε μια μικρή πόλη κοντά στα σύνορα με το Μεξικό, το Χόλιγουντ. Εκεί γεννήθηκαν μερικά από τα μεγάλα αμερικανικά κινηματογραφικά στούντιο, όπως η 20th Century Fox, η Paramount, η Universal, η Metro-Goldwin-Mayer κ.λπ.
Τα στούντιο όχι μόνο παρήγαγαν και χρηματοδότησαν τις ταινίες, αλλά και έλεγχαν πλήρως τη διανομή. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφεραν να αναδειχθούν στην αμερικανική "Μέκκα του κινηματογράφου" και ξεκίνησαν το λεγόμενο "Star System" των μεγάλων κινηματογραφικών διασημοτήτων.
Ψηφιακός κινηματογράφος
Το πνεύμα του κινηματογράφου άλλαξε πάρα πολύ μετά την έλευση των υπολογιστών. Ο ψηφιακός κόσμος επέτρεψε, αφενός, την άμεση κινηματογράφηση σε πολύ πιο ευέλικτες και με καλύτερες επιδόσεις ψηφιακές μορφές.
Από την άλλη πλευρά, ενσωματώθηκαν τα ψηφιακά ειδικά εφέ, τα οποία δεν απαιτούσαν εξάρτημα και τεχνικές συσκευές, αλλά προγράμματα υπολογιστών και post-production. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν νέες τεχνικές animation και νέες μορφές ταινιών, δημιουργώντας μια πραγματική επανάσταση στον κλάδο.
Στοιχεία αναφοράς:
Ιστορία του κινηματογράφουστη Βικιπαίδεια.
Μια συνοπτική Ιστορία της προέλευσης του κινηματογράφου(βίντεο) στο The Motion of Pictures.
Μια πολύ σύντομη ιστορία του κινηματογράφου μέσα από το Science+Media Museum.
History of the motion picture (Ιστορική αναδρομή της κινηματογραφικής ταινίας) στο The Encyclopaedia Britannica.
Comments