Ο Mario Vitti, κορυφαίος νεοελληνιστής και μελετητής-ευρύτερα- του νεοελληνικού πολιτισμού, πέθανε χθες στη Ρώμη, έχοντας διατηρήσει μέχρι τέλους τη διαύγεια του πνεύματός του.
Ένας ΕλληνοΪταλός κοσμοπολίτης κοσμεί με τον διαπολιτισμό του κάθε μέρος που αναγνωρίζεται και ταυτίζεται στην εξιστόρησή του. Γεννήθηκε το 1926 στην Κωνσταντινούπολη. Από την πλευρά της μητέρας του είχε ελληνική καταγωγή. Μεγάλωσε μέσα στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ουρκικά, ελληνικά, γαλλικά, σεφαραδίτικα, εβραϊκά. Μέσα σ’ όλη αυτή την κοσμοπολίτικη για την εποχή πολυγλωσσία, η μητέρα του φρόντισε, παράλληλα με το ιταλικό σχολείο, να μάθει καλά ελληνικά με δασκάλα στο σπίτι. Σύντομα ο έφηβος Μάριο αρχίζει να γράφει και να δημοσιεύει σε περιοδικά τέχνης, στα ελληνικά, και έγινε -όπως λέει ο ίδιος- χωρίς να το καταλάβει- «νεοελληνιστής». στα 20 του, αφήνει πίσω την Κωνσταντινούπολη, αφήνει πίσω του και την ειρήνη και φτάνει στο λιμάνι της Νάπολης «με ένα καράβι της κακιάς ώρας», για να βρει κλίμα πολέμου. Είναι 1946, η Ευρώπη έχει περιπέτειες και για εκείνον αρχίζει η ενηλικίωση, η πολιτική συνειδητοποίηση και ο αντιφασιστικός αγώνας, αλλά ταυτόχρονα και η λαχτάρα του να μελετήσει έλληνες ποιητές και λογοτέχνες. Γνώριζε πολλούς από αυτούς, όπως τον Οδυσσέα Ελύτη, που τον έβλεπε τότε στο Παρίσι, όταν κυκλοφορούσαν φήμες ότι έπαψε πια να γράφει ποίηση – την εποχή που είχε αρχίσει το «Αξιον Εστί»! Και όχι μόνον τον Ελύτη. Εκτός από ότι ασχολήθηκε ως μελετητής με το έργο τους αργότερα, υπήρξε στην παρέα της αφρόκρεμας της διανόησης μιας εποχής: Γιώργος Σεφέρης, Μάνος Χατζηδάκις, Νίκος Γκάτσος, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, και πολλοί άλλοι. Στην Αθήνα, σε γνωστά στέκια, όπως το Πατάρι του Λουμίδη, ή στο Παρίσι, ένας φτωχός τότε αλλά περιπλανώμενος κοσμοπολίτης κι αυτός.
Σ΄ένα τέτοιο ταξίδι του ήταν που συνάντησε τυχαία τον Βασίλη Βασιλικό, επί χούντας, και συζητώντας αποφάσισε να γράψει την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, αφού στην Ελλάδα όλα περνούσαν πια από τη δαμόκλειο σπάθη της λογοκρισίας και μαζί της πλήρους έλλειψης λογοτεχνικής παιδείας των συνταγματαρχών. Σπούδασε στη Ρώμη όπου ξεκίνησε το έργο του ως ερευνητής της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1957 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης "L'Orientale". Σταδιοδρόμησε και σε ιταλικά πανεπιστήμια και για μεγάλα διαστήματα δίδαξε ως προσκεκλημένος καθηγητής στα πανεπιστήμια, Θεσσαλονίκης, Παρισίων και Γενεύης. Αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα στη Θεσσαλονίκη, στο Παρίσι και στη Λευκωσία.
Η καταλυτική συμβολή του στα ελληνικά γράμματα έγινε με την «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», που εκδόθηκε αρχικά στα ιταλικά και αργότερα μεταφρασμένη στα ελληνικά το 1978 και αναθεωρημένη το 2003 και η οποία αποτελεί έκτοτε έναν κριτικό και ανεκτίμητο «οδηγό» για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το θέμα.
Ο Mario Vitti ανακάλυψε και αξιοποίησε λανθάνοντα έργα, όπως το δράμα του Μοντσελέζε Ευγένα (1965) ή πολύτιμα κειμήλια του Κάλβου (δύο τόμοι 1960 και 1963). Κατεύθυνε την προσοχή σε παραγνωρισμένα αριστουργήματα επανεκδίδοντας τη Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι (1977) και το Έρωτος αποτελέσματα (1993) και ανάλυσε έργα αποφασιστικής σημασίας για την πορεία της λογοτεχνίας, ιδιαίτερα της ηθογραφίας: Ιδεολογική λειτουργία της ελληνικής ηθογραφίας (1974) και του μοντερνισμού: Η Γενιά του Τριάντα: ιδεολογία και μορφή (1977). Σύστησε για πρώτη φορά στην Ιταλία την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, και αργότερα εξέδωσε σε έναν τόμο ποιήματα και πεζά του κείμενα.
Στην Ελλάδα εκδόθηκαν-μεταξύ άλλων- τα βιβλία του: «Πηγές για τη Βιογραφία του Κάλβου» ,«Η Ιδεολογική Λειτουργία της Ελληνικής Ηθογραφίας», «Η Γενιά του Τριάντα, Ιδεολογία και Μορφή», «Ο Ελύτης, βιβλιογραφία», «Φθορά και Λόγος, εισαγωγή στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη», «Ο Κάλβος και η Εποχή του».
Στο τελευταίο του βιβλίο, «Η Πόλη όπου Γεννήθηκα, Ιστανμπούλ, 1926-1946», καταγράφει το πολυεθνικό περιβάλλον όπου μεγάλωσε, πριν αφήσει την Πόλη κι εγκατασταθεί στη Ρώμη.
Comments