Η Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Η αρχική έμπνευσή της ανήκει στον έλληνα ποιητή Μιχαήλ Μήτρα, ο οποίος το φθινόπωρο του 1997 πρότεινε στην Εταιρεία Συγγραφέων να υιοθετηθεί ο εορτασμός της ποίησης στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, και να οριστεί συγκεκριμένη μέρα γι’ αυτό. Η εισήγησή του έφτασε με επιστολή στα χέρια του ποιητή και μελετητή της ποίησης Κώστα Στεργιόπουλου, προέδρου τότε της Εταιρείας Συγγραφέων. Η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου πρότεινε ως ημέρα εορτασμού την 21η Μαρτίου, την ημέρα της εαρινής ισημερίας, που συνδυάζει το φως από τη μία και το σκοτάδι από την άλλη, όπως η ποίηση, που συνδυάζει το φωτεινό της πρόσωπο της αισιοδοξίας με το σκοτεινό πρόσωπο του πένθους. Η πρώτη Ημέρα Ποίησης γιορτάστηκε το 1998 στο παλιό ταχυδρομείο της πλατείας Κοτζιά. Ετοιμάστηκε με ελάχιστα έξοδα και πολλή εθελοντική δουλειά, και είχε μεγάλη επιτυχία.
Την επόμενη χρονιά ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO, εισηγήθηκε στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του οργανισμού η 21η Μαρτίου να ανακηρυχθεί Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, όπως η 21η Ιουνίου είναι Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής.
Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Τυνήσιοι και άλλοι πρέσβεις από χώρες της Μεσογείου υποστήριξαν την εισήγηση και η ελληνική πρόταση υπερψηφίστηκε. Τον Οκτώβριο του 1999, στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Παρίσι, η 21η Μαρτίου ανακηρύχθηκε Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Το σκεπτικό της απόφασης ανέφερε: «Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ, ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη, αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της.
Η 21η Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Αυτό το είδος, μια λογοτεχνική έκφραση που υπάρχει σε αμέτρητους πολιτισμούς, σε προφορική ή γραπτή μορφή, είναι ένα καλλιτεχνικό τεχνούργημα που, με τις πολλαπλές μορφές και δυνατότητες περιεχομένου του, είναι ανοιχτό στον ατομικό και συλλογικό διάλογο. Αυτή η ποιητική εκδήλωση δομείται σε στίχους και στροφές, οι οποίες, ανάλογα με το ύφος και την εποχή κατά την οποία συντίθενται, μπορεί να είναι ελεύθερες ή μετρικά συστηματοποιημένες.
Προέλευση και στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης
Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, που γιορτάζεται στις 21 Μαρτίου, καθιερώθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1999, στην 30ή Γενική Διάσκεψη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO).
Ο γενικός στόχος αυτής της ημερομηνίας είναι να στηρίξει τη γλωσσική ποικιλομορφία και να προσφέρει στις γλώσσες, ιδίως στις γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως οι αυτόχθονες γλώσσες, την ευκαιρία να γίνουν ορατές, δεδομένου ότι η ποίηση είναι μια λογοτεχνική εκδήλωση ανοιχτή στην ποικιλομορφία, την ελεύθερη δημιουργία, τη δημιουργικότητα, την τυπική καινοτομία και τη θεματική πολλαπλότητα. Ως εκ τούτου, το ραντεβού έχει ως στόχο να εξυψώσει τη σημασία του προβληματισμού σχετικά με τη δύναμη της γλώσσας και την ανάπτυξη δημιουργικών δεξιοτήτων που ενορχηστρώνονται από μια υποκειμενικότητα, αυτή του ποιητή, ο οποίος με τη σειρά του ανοίγεται στην υποκειμενική εμπειρία των αναγνωστών του, και αυτοί μπορούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τον κόσμο με βάση τις εμπειρίες που ποιούνται.
Για να γιορτάσουμε αυτή τη μεγαλειώδη μορφή πολιτιστικής παραγωγής, της παράδοσης και της γλωσσικής καινοτομίας, του συναισθήματος στο γραπτό λόγο και της μνήμης, αναδεικνύουμε μερικά ανεπανάληπτα ποιήματα, αλλά πρώτα προσπαθούμε να ορίσουμε τι είναι η ποίηση (όσο είναι δυνατόν). Η ποίηση ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί, έχουν υπάρξει όμως διάφοροι ενδεικτικοί ορισμοί ανά τους αιώνες. Σύμφωνα με τον σημαντικό Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους».
Νικηφόρος Βρεττάκος: «Η ποίηση δεν είναι παρά ένας μεγεθυντικός φακός της πραγματικότητας. Η μεγέθυνση των αληθινών διαστάσεων του ανθρώπου και του κόσμου που μας περιβάλλει, μπορεί να μας μεταδώσει την αίσθηση του μεγαλείου της ζωής την οποία είμαστε έτοιμοι να καταστρέψουμε.»
Κική Δημουλά : «Είναι από τα πιο επηρμένα μυστήρια, τα πιο αχανή, και μόνο ικανοποίηση στις παρομοιώσεις δίνεις αν πεις ότι η ποίηση είναι ένα μείγμα εύγεστων δηλητηρίων σε χρυσά δελεαστικά ποτήρια, ή ότι είναι ο πειρασμός, ο δαίμονας που μπαίνει ξαφνικά στο σώμα του κανονικού, προκαλώντας ένα σεληνιασμό γόνιμο, ή ακόμα ότι είναι ένα είδος ευθανασίας των πραγμάτων που υποφέρουν μέσα μας, είτε ως ανικανοποίητα είτε ως προδομένα. Ευκολότερα θα μπορούσε να ορίσει κανείς το ποίημα, μια και αυτό έχει υποκύψει στη σύμβαση να πάρει μια μορφή, ένα σχήμα, που είναι η φυλακή και η απελευθέρωση ταυτόχρονα κάποιου μηνύματος. Ένα ποίημα λοιπόν είναι η διπλή ζωή των λέξεων, ο κρυμμένος ερωτισμός τους και η λαγνεία τους για παρθένα οράματα. Είναι ο τυχοδιώκτης των λέξεων, η πλεονεξία τους: κάθε τόσο εγκαταλείπουν τη μετριότητα της χρήσης τους και ακολουθώντας δυσανάγνωστους χάρτες, που χάραξε ανώνυμη ανησυχία, ψάχνουν, σκάβουν να βρουν φλέβες χρυσού λυτρωτικού ρόλου. Κι αλλιώς ο ίδιος ορισμός : βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί που κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δένδρο. Αυτό είναι το ποίημα».
Η Ποίηση λοιπόν είναι ..Ίση με την Ίηση και την Όίηση, -τόσον, όσο και το ύψιστο, παραπετάμενο, ρηξικέλευθο σάλτο στο κενό χωρίς αλεξίπτωτο-, μιας ευαίσθητης κι οργιάζουσας φανταστικής φαντασίας.
Καφαντζής : «Ποίηση είναι ένα παράθυρο, για να βλέπουμε από ένα υπόγειο που σιωπούμε».
Καβάφης: « Πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα»
Κ.Νεάρχου : « Ποίηση είναι η αίσθηση και η προτροπή που σου προκαλεί η αφέντρα του ουρανού Σελήνη να γράφεις σαν μια Αυγουστιάτικη Πανσέληνος».
Λόρκα : «Μα τι να σου πω για την Ποίηση; Τι να σου γι' πω αυτά τα σύννεφα, γι' αυτό τον ουρανό; Να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω και τίποτ' άλλο. Καταλαβαίνεις πως ένας ποιητής δεν μπορεί να πει τίποτα για την Ποίηση• ας τ' αφήσουμε αυτά στους κριτικούς και τους δασκάλους. Μα ούτε εσύ, ούτε εγώ, ούτε κανένας ποιητής, δεν ξέρουμε τι είναι Ποίηση. Είναι εκεί! κοίταξε. Έχω τη φωτιά μέσα στα χέρια μου, το ξέρω και δουλεύω τέλεια μαζί της, μα δεν μπορώ να μιλήσω γι' αυτή χωρίς να κάνω φιλολογία. Καταλαβαίνω όλες τις ποιητικές τέχνες. Θα μπορούσα να μιλήσω γι' αυτές, αν δεν άλλαζα γνώμη κάθε πέντε λεπτά. Δεν ξέρω. Ίσως μια μέρα ν' αγαπήσω πολύ την κακή ποίηση, όπως αγαπώ σήμερα την κακή μουσική, παράφορα. Θα κάψω ένα βράδυ τον Παρθενώνα για ν' αρχίσω να τον χτίζω το πρωί και να μην τον τελειώσω ποτέ. Στις διαλέξεις μου μίλησα κάποτε για την Ποίηση, αλλά το μόνο για το οποίο δεν μπορώ να μιλήσω είναι η ποίησή μου. Όχι γιατί δεν έχω συνείδηση του τι κάνω. Αντίθετα, αν είν' αλήθεια πως είμαι ποιητής από χάρη του Θεού -ή του δαίμονα- είναι εξίσου αλήθεια ότι είμαι ποιητής χάρη στην τεχνική και την προσπάθεια, και γιατί κατέχω απόλυτα του τι είναι ποίημα.»
Στήβενς : «Η ποίηση είναι η αναζήτηση του ανεξήγητου.»
Μίλτον : «-Η ποίηση αρχίζει πάντα, όταν κάποιος που πρόκειται να γίνει ποιητής, διαβάζει ένα ποίημα.»
Σεφέρης : «Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα.»
Ζεζλάβ Μίλοζ : Η ποίηση υπαγορεύεται από ένα δαιμόνιο, αν και θα ήταν υπερβολή να το χαρακτηρίσει κανείς αγγελικό.
Αναγνωστάκης : «Η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε το πρόσωπό μας.»
Μπλουμ : «Η ποίηση αρχίζει με την επίγνωση εκ μέρους μας όχι της Πτώσης, αλλά του ότι πέφτουμε.»
Πλάτων : «Η ποίηση ένα πράγμα ανάλαφρο, ιερό και φτερωτό.» «Η ποίηση είναι η αιτία που φθείρει το κάθε τι από το μη είναι στο είναι.»
Έλιοτ : «Η ποίηση δεν είναι ένα ελευθέρωμα της συγκίνησης, αλλά απόδραση από τη συγκίνηση. Δεν είναι έκφραση της προσωπικότητας, αλλά απόδραση από την προσωπικότητα.»
Πάουντ : «Η ποίηση είναι η πιο πυκνή μορφή προφορικής έκφρασης.»
Κόλεριτζ : «Η ποιότητα ενός μεγάλου ποιητή είναι πανταχού παρούσα και πουθενά ορατή σαν μία ξεχωριστή συγκίνηση.»
Π.Νερούντα : ««Η ποίηση δεν ανήκει σ’ αυτούς που τη γράφουν αλλά σ’ αυτούς που την έχουν ανάγκη»»
Jakobson : “Η ποιητική λειτουργία της γλώσσας έγκειται εν μέρει στο να αντιμετωπίζει κανείς τις λέξεις (σημεία) σαν ανερμήνευτα αντικείμενα . Η “θάλασσα” γίνεται έτσι μια έμμετρη υπέρθεση του θήτα, του λάμδα και των δυο σίγμα με το άλφα σε ρόλο μετρονόμου. Συγγενέυει περισσότερο με τη “λύσσα” (παρά το ύψιλον), ας πούμε, παρά με το “κύμα”.”
Μάρκος Μέσκος : «Ενας ορισμός της ποίησής μου: ο απελπισμένος έρωτας της ουτοπίας»
Οδ . Ελύτης :«Η ποίηση αρχίζει εκεί όπου αρχίζει να ηττάται ο θάνατος .»
Μπουκόφσκι : «ποίηση είναι αυτό που συμβαίνει, όταν δεν μπορεί να συμβεί τίποτα άλλο».
Έντγκαρ Άλαν Πόε : «Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν, και λέξεις που καίνε.»
Τι είναι η ποίηση;
Πριν αρχίσουμε να μιλάμε για τεχνικές έννοιες, σας προσκαλώ να περιηγηθείτε χωρίς επιφυλάξεις σε ένα μαγικό σύμπαν, ή μήπως θα έπρεπε να το ονομάσω ποιητικό;
Δεν ξέρω αν η πόλη σας έχει υπερβολική ζέστη ή μελαγχολικό κρύο, ή αν περπατάτε συνήθως μόνοι σας ή με φίλους. Πραγματικά δεν ξέρω τίποτα για σένα.
Στην ποίηση, δηλαδή στον υποκειμενικό κόσμο, μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας μόνο μέσω της φαντασίας και των συναισθημάτων. Υπάρχουν μορφές εγγενείς σε όλα τα όντα. Πείνα, δίψα, απελπισία, πάθος, φιλοδοξία.
Όλα τα υπόλοιπα καταλήγουν, αναπόφευκτα, να καθοδηγούνται από αυτές τις βασικές δομικές αρχές του σώματος και της ψυχής. Καταλάβετε ότι σε αυτόν τον κόσμο το σώμα και η ψυχή αναμειγνύονται μαζί!
Αυτό ακριβώς συμβαίνει με την ποίηση. Υπάρχει η δομή και αυτό που διέπει τη δομή. Στο τέλος, αυτή η σταθερή συλλογή λέξεων ή έργων θα επικοινωνήσει με το εσωτερικό αυτού που διαβάζει ή παρατηρεί.
Ας εισέλθουμε τώρα στο δομικό σύμπαν. Η ποίηση μπορεί να εισαχθεί με τη μορφή ποιήματος, που είναι η δόμηση αυτών των αισθήσεων μέσω στίχων, στροφών και, γενικά, ομοιοκαταληξίας.
Το ποίημα είναι ένα λογοτεχνικό είδος που αντιστοιχεί στον πιο διάσημο τρόπο γνώσης της ποίησης. Λόγω αυτού, στο παρόν άρθρο θα αναφερθούν οι βασικές δομές του ποιήματος.
Ποια είναι τα είδη της ποίησης;
Εδώ πρέπει να ανοίξουμε έναν παραλληλισμό στον οποίο συγχέονται η ποίηση και το ποίημα. Η κατάσταση της ψυχής που περιγράφεται μέσα από λέξεις, στίχους και στροφές συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ποίημα.
Ακολουθούν τα τρία βασικά είδη ποιημάτων που δίνουν διέξοδο στην ποίηση:
Επικό ποίημα: Το επικό ποίημα προέκυψε από την ανάγκη να εξηγηθούν ιστορικές στιγμές με τους ήρωες και τα επιτεύγματά τους. Ως εκ τούτου, μέσω αυτών, αφηγούνται με τη μορφή στίχων έπη ιστορικών πράξεων.
Λυρικό ποίημα: Το λυρικό ποίημα είναι αυτό που διαπνέεται από τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ποιητή.
Δραματικό ποίημα: Το δραματικό ποίημα είναι αυτό που συνδυάζει το έπος και το λυρικό ποίημα. Δηλαδή, υπάρχει αφήγηση, αλλά ο αφηγητής είναι ο χαρακτήρας που είναι υπεύθυνος για τη δράση.
Τι είναι ο λυρικός αυτοσχεδιασμός και πώς προέκυψε;
Γνωρίζετε πώς να αποσυνδέσετε τον συγγραφέα από τον λυρικό του εαυτό που υπάρχει στις συνθέσεις του; Για να καθορίσουμε μια για πάντα αυτή τη διαφορά, είναι σημαντικό να πάμε πίσω στο χρόνο. Πιο συγκεκριμένα, στην Αρχαία Ελλάδα, όταν εμφανίστηκε το λυρικό είδος. Εκείνη την εποχή, οι μορφές της τέχνης, της παιδείας, μεταξύ άλλων εκδηλώσεων, ήταν κατά κύριο λόγο προφορικές.Εξαιτίας αυτού, υπήρχε η ανάγκη να απαγγέλλονται οι λέξεις μελωδικά. Για το σκοπό αυτό, οι Έλληνες χρησιμοποίησαν τις λύρες ως μουσικό υπόβαθρο για αυτές τις συνθέσεις. Αυτή είναι η προέλευση του λυρικού είδους, στο οποίο γεννήθηκε ο περίφημος λυρικός αυτοσχεδιασμός.
Ο λυρικός αυτοσχεδιασμός είναι ένας χαρακτήρας που υπερβαίνει τον συγγραφέα. Το εσωτερικό, η υποκειμενική πλευρά, μερικές φορές σκοτεινή, ανθίζει μέσα από τις λέξεις, αποκτώντας μια φυσική όψη, χωρίς ωστόσο να παύει να είναι αισθητή. Ωστόσο, ο λυρικός χαρακτήρας δεν είναι πάντα η εσωτερική διαφυγή του συγγραφέα. Μερικές φορές είναι η φωνή ενός τρίτου, γραμμένη από την ανθρώπινη ιδιότητα να μπαίνει κανείς στη θέση του άλλου. Είναι συναίσθημα, και το συναίσθημα δεν αφορά πάντα το εκάστοτε. Υπάρχει το εγώ και υπάρχει ο άλλος, και ανάμεσα στα δύο υπάρχουν συναισθήματα που αντιστρέφονται και άλλα που αναμειγνύονται. Έτσι, ένας άντρας μπορεί να χρησιμοποιήσει τον γυναικείο λυρικό εαυτό στους στίχους του, όπως μια γυναίκα μπορεί να αποκρυπτογραφήσει και να εκδώσει τα μυστικά ενός παιδιού, και η γη και το σύμπαν μπορούν επίσης να αποκτήσουν φωνή. Επομένως, ένα ποίημα δεν είναι πάντα αυτοβιογραφικό.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ποιήματος και ποίησης;
Στην πορεία αυτού του άρθρου, θα μπορούσατε πιθανώς να καταλάβετε κάποια από αυτή τη διαφορά μεταξύ ποιήματος και ποίησης. Αλλά ελάτε τώρα!
Σίγουρα με αυτόν τον τρόπο δεν θα το ξεχάσετε ποτέ!
Είναι ένα ηλιόλουστο αλλά κρύο απόγευμα. Ο παγωμένος αέρας αγγίζει το πρόσωπό σας, δεν είστε μόνοι. Είναι ένα δάσος μπροστά στο ποτάμι, τα φθινοπωρινά φύλλα χρωματίζουν το έδαφος.
Εκείνη τη στιγμή το μυαλό σας ξεχνά τα προβλήματα τις καθημερινότητας , ο πρώτος σας έρωτας είναι εκεί, δίπλα σας, μοιράζεται τις ίδιες αισθήσεις. Ένα τραγούδι από μια παλαιότερη γενιά παίζει στο παρασκήνιο. Νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια ταινία.
Ένας από εσάς φωνάζει: Αυτό είναι ποίηση! Αυτή η στιγμή είναι υπέροχη ποίηση.
Επομένως, η ποίηση είναι μια γλώσσα του ανθρώπινου εσωτερικού σύμπαντος, αυτό που σε αγγίζει, που σε κάνει να αισθάνεσαι. Μπορεί να εισαχθεί στο φυσικό περιβάλλον με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ένας πίνακας ζωγραφικής ή ένα γλυπτό περιέχει επίσης ποίηση.
Ας ξεκινήσουμε!
Φτάσατε στο σπίτι και αποφασίσατε ότι επιθυμείτε να διαιωνίσετε τη στιγμή. Ψάξατε την παλιά σας τσάντα, βγάλατε ένα ταλαιπωρημένο σημειωματάριο και ένα στυλό χωρίς καπάκι. Τα απαραίτητα!
Έκατσε στο γραφείο του και άρχισε να γράφει:
Ένα ηλιόλουστο απόγευμα
Σε αρμονία με τον παγωμένο άνεμο
Φθινοπωρινά φύλλα πετούν στο παρελθόν
Η νεολαία σιγοτραγουδάει το μέλλον
Μια αγάπη, μια προειδοποίηση
- Κινηματογραφική εμπειρία ενός πραγματικού πληβείου ρομάντζου.
Τώρα έχουμε τα σχήματα λόγου, τα συναισθήματα, τους συμβολισμούς που γίνονται συγκεκριμένοι μέσω των λέξεων. Έτσι φτάνουμε στους στίχους, τις στροφές, τη μετρική ή την ποιητική ελευθερία. Αυτό είναι το ποίημα!
Comments