Όταν έκλαψε ο Νίτσε (2001), IrvinD.Yalom, μτφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου – Γιάννης Ζέρβας, εκδόσεις Άγρα. Βιέννη, τέλη του 19ου αιώνα, έτος 1882. Δυο σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής επιδίδονται σε μια διπλή ψυχοθεραπεία. Είναι ο Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε – κάθε άλλο παρά υπεράνθρωπος στις σελίδες αυτού του βιβλίου – και ο Αυστριακός εβραϊκής καταγωγής γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης. Και γύρω τους μια ομάδα σημαινόντων προσώπων της ζωής τους με επικεφαλής δύο γυναίκες (σ’ αυτές θα επανέλθω), τη Λου Σαλομέ και τη Βέρθα Πάππενχάιμ, με το κωδικοποιημένο όνομα Άννα Ο. Διακριτικά παρών και κομβικά συμμετέχων στην εξέλιξη της ιστορίας ο – νεαρός τότε – ειδικευόμενος γιατρός Ζίγκμουντ Φρόυντ. Ο Irvin Yalom επινοεί τη συνάντηση των δύο ιστορικών προσώπων στο κέντρο της διανοητικής και πνευματικής δραστηριότητας της Ευρώπης κατά τον 19ο αιώνα. Πάνω στην υποθετική αυτή συνάντηση δομείται το μυθιστόρημα που ξετυλίγει μπροστά στα μάτια μας την πορεία των πρώτων δειλών ενδείξεων ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να θεραπεύσει τραύματα και να «γεννήσει» συνειδητότητες του εαυτού και εκδοχές του παντελώς άγνωστες, πριν να καθίσουν οι θιασώτες της στις αντικριστές πολυθρόνες δίπλα στο τζάκι. Δυο γυναίκες, όπως προαναφέρθηκε, η Λου και η Βέρθα… Πόσο καθοριστικές για τη δόνηση των ιδιαίτερων ψυχικών υφών των δύο ηρώων! Audiatur et altera pars: Αν έπρεπε να τις «ζυγίσουμε» ως λογοτεχνικές περσόνες στο σήμερα, θα έπρεπε να μιλήσουμε για έναν μισογύνη Νίτσε κι έναν εξίσου Μπρόιερ, οι οποίοι κατέληξαν στην επώδυνη διαδικασία να ξεριζώνουν τραύματα που άφησαν οι δυο γυναίκες, αποδοσμένες ως «αράχνες». Αδύνατον να αποκοπούμε, βεβαίως, από το χωροχρονικό πλαίσιο, την εξαιρετική συγκυρία της μυθοπλασίας! Η Λου θα ζητήσει από τον γιατρό Μπρόιερ, ο οποίος είναι ήδη διάσημος για τις ψυχοθεραπευτικές του μεθόδους, να αναλάβει τη θεραπεία του Νίτσε, που αποτελούσε έναν εκ της τριάδας Νίτσε – Λου – Πωλ Ρε, μιας τριάδας που συγκροτούσε έναν ιδιόρρυθμο κλειστό κύκλο φιλοσοφικών και καλλιτεχνικών αναζητήσεων. Ο Μπρόιερ, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις του και μετά από μαραθώνιες συζητήσεις με τον Φρόυντ, αποφασίζει να αναλάβει την πρόκληση αδυνατώντας, εξάλλου, ν’ αντισταθεί στην αφοπλιστική γοητεία της Λου Σαλομέ. Θα εφεύρει ένα τέχνασμα, μια παγίδα, της οποίας θα βρεθεί δέσμιος και από την οποία θα εξέλθει λυτρωθείς και καθαρισθείς από τις δικές του, εν τέλει, εμμονές. Θα ζητήσει από τον Νίτσε μια αμφίδρομη θεραπεία: ο γιατρός θα τον βοηθήσει να απαλλαγεί ή τουλάχιστον ν’ αντιμετωπίσει τις φοβερές κρίσεις ημικρανίας που τον ταλαιπωρούν κι ο φιλόσοφος θα τον βοηθήσει να θεραπευτεί από το πάθος του για τη Βέρθα, τη μυστηριώδη Άννα Ο. Στην πορεία οι δυο άντρες, μέσα από ατελείωτες ώρες ψυχοθεραπείας θα ανοίξουν σαν τα στρείδια τις ψυχές τους, θα εκβάλουν τις πιο μύχιες σκέψεις τους, θα αιφνιδιαστούν και θα εκπλαγούν με τις αλήθειες τους, θα αλλάξουν τις ζωές τους και τη ματιά τους απέναντι στα πράγματα, θα αποδεχτούν και θα καθαριστούν, θ’ ανακαλύψουν μιαν τελείως ανέλπιστη ποιότητα της φιλίας. Η Λου και η Άννα Ο. θα περπατήσουν πιασμένες χέρι – χέρι τη μεγάλη διαδρομή από το μυαλό των ηρώων, στον προαύλιο χώρο της κλινικής, στο σύθαμπο της Βιέννης. Θα είναι χειμώνας, βαρύς, λευκός, θα κλείνει ο αιώνας των πρώτων σπουδαίων βημάτων μέσα στην ψυχή του ανθρώπου. Θα είναι χειμώνας… Υ.Γ.: Στο τέλος του μυθιστορήματος κι αφού έκλαψα πολύ και λυτρωτικά, διάβασα το επίμετρο και διαπίστωσα πως η συνάντηση αυτή θα μπορούσε να είχε πράγματι γίνει!
Μουστάκα Ξένια
influencemag.gr
Comments